عارف و صوفی چه می گویند؟ یکی از کتاب های مهم و بسیار مفید جهت رفع خطاهای ذهنی است مطالعه این کتاب که مولف آن مرحوم میرزا جواد آقای تهرانی است را به تمام دانش دوستان و پژوهشگران عرصه دین و دیانت و تعقل و منطق توصیه می نماییم

این کتاب به صورت منطقی مبانی فلسفی و عرفانی بخصوص وحدت وجود را به نقد کشیده است

آقای امینی و تشکیک عامی!؟ - بخش اول حواشی

نوشتار "تشکیک عامی در اصطلاح عرفا" در وبلاگ عرفان شیعی منتشر شده است. ما برخی کلمات آقای امینی را آورده و تذکراتی ارایه خواهیم داد.

اول مسایل حاشیه‌ای:

1-آقای امینی می‌نویسد:

"فردی مسمی به حکیمی در مورد تشکیک عامی عرفا حرف هایی را در وبلاگش قرار داده است که به قول گفتنی جز رسوایی چیزی نصیبش نشد ... ایشان متاسفانه برای فهم اصطلاح تشکیک عامی به مطالعه بعضی  کتب مصطلحات فلسفه پرداخته اند و دچار خطای فاحش ذهنی شده اند و نتیجه می گیرند که تشکیک عامی مربوط به مشاء بوده و ارتباطی با تشکیک عامی عرفاء ندارد"

"آقای حکیمی از این حقیر واژه تشکیک عامی را شنید سپس برای فهم آن سراغ بعضی کتب فلسفی و مصطلحات فلسفی رفت بعد هم تشکیک عامی را حسب آن کتاب معنا کرد و آخر فریاد شوق که ایشان مچ حقیر را گرفته است در وبلاگ شان سر داد"

و آقای امینی در انتها می نویسد:

"این حقیر همانطور که از قبل گفته بودم آقای حکیمی را فردی تحصیل کرده نمی دانم و ایشان در حدی نیستند که حتی بتوان با ایشان بحثی علمی داشت و خدا شاهد است این حقیر نسبت به مناظره با ایشان خیلی تواضع کردم کما اینکه بهترین گواه حقیر همین یک بحث ساده بود که نه خودش بلد بود و ... پیشنهاد این حقیر به آقای حکیمی این است که شما فعلا به یادگیری مباحث عرفان و فلسفه در نزد یک استاد مسلم بپردازید سپس وارد مباحث عرفان شوید"

تذکر: امینی جان، بنده تعریف تشکیک عامی را حدود 20 سال پیش (در دوران تحصیل) از استاد بدایه و نهایه خود استاد رضایی تهرانی یاد گرفته‌ام (اگر باور ندارید از سایت آقای وکیلی شماره استاد رضایی تهرانی را گرفته و از استاد سوال کنید تا بدون علم و تنها بر اساس ظن (که اساس کار شماست) حکم صادر نکنید)؛ پس اگر تقدم زمانی حسنی باشد (که نیست) این حسن از آن ماست نه شما.

امینی جان، ما به حد کافی فهم درستی از معنای تشکیک عامی داریم ما سراغ بعضی کتب فلسفی و مصطلحات فلسفی نرفتیم که معنای آن را فهم کنیم بلکه برای این به سراغ این کتاب ها رفتیم تا شما را که آشنایی با این واژه ندارید را مستندا راهنمایی کنیم.

امینی جان، ما از ضعف شما نه تنها خوشحال نمی شویم بلکه به شدت ناراحت می شویم ما دوست داریم همه انسان ها راه مستقیم را پیدا کنند. وقتی می بینیم کسانی از عرفان اصطلاحی دفاع می کنند که حتی در مقدمات آن ضعف فاحش دارند وظیفه سنگین خود را سنگین تر می یابیم.

امینی جان، ما مچ شما را نگرفتیم ما فقط می خواهیم دو عیب بزرگ شما را به خودتان تذکر دهیم تا اصلاح کنید:

الف) ناآشنایی با اصطلاحات اولیه فلسفه و عرفان که ناشی از خود خوانی متون مغلق و سنگین فلسفی و عرفانی و عدم مراجعه و عدم تعلم از اساتید فن است.

ب) تکبر و خود پسندی آشکار بدون پایه و اساس

تذکر: امینی جان، ما می توانستیم همه ضعف های شما را به صورت خصوصی هم اعلام بکنیم ولی به دو دلیل این کار ممکن نشد:

الف) چه بسیار کسانی که کلمات شما را باور کرده و همانند شما در این وادی نادرست وارد شده اند لازم است این افراد به طور علنی از این خطاهای پایه ای شما آگاه شوند تا از راه نادرست بازگردانده شوند.

ب) تکبر و غرور کاذب که گریبانگیر اکثر مدافعان روش فلسفی و عرفانی می شود و باعث می شود سخنان بدون علم بر زبان جاری کنند در کلمات شما موج می زند (این را در عمل و در نوشتارهای خود اثبات کرده اید) لذا امید به اصلاح را در شما تضعیف می کند و بلکه موجب نگرانی از سوء استفاده از ارسال مطلب به صورت خصوصی می شود.

نتیجه: این دلایل باعث تذکر علنی ضعف های شما شده است. ما هر چند می دانیم نقد علنی موجب برداشت هتک حرمت طرف مخالف خواهد شد ولی این را هم باور داریم که اگر طرف مخالف، تقوای واقعی (نه صوری) داشته باشد وقتی سخن حقی به او رسید و متوجه اشتباه خود شد نه تنها از حرف خود بر می گردد بلکه به صورت علنی هم این اشتباه خود را منتشر می کند تا کسانی که از طریق او و نوشته های او از راه حق منحرف شده بودند به خود آمده و خود را اصلاح کنند.

امینی جان، ما در صدد تخریب شخصیت شما نیستیم ولی در صدد تخریب عقاید باطل و غرور کاذب شما هستیم این بیماری ها باید درمان شود ولو به بهای صدمه مختصری به شخصیت شما. هر بیماری با دارویی درمان می شود که خود موجب آسیب زدن به فرد می شود ما عوارض این داروها را می دانیم ولی چاره ای جز به کار بردن داروهای عوارض دار برای ما نگذاشته اید.

توجه: وقتی آقای امینی (در صوت منتشر کرده در وبلاگش) برای وحدت وجود، به کاربرد کلمه نفس در مورد خداوند و انسان و ... استدلال می کند (که خود این استدلال نشانه عدم توجه به استعمالات کلام عرب است) و مخالفان را احمق می نامد (البته از زبان استاد حسن زاده آملی) باید بداند که درمان این امراض، به داروهایی خاص نیاز دارد.

امینی جان، تواضع این نیست که وزن خود را برای مسابقه کشتی 200 کیلو معرفی کرده و بعد با تواضع به 150 کیلو رضایت دهید در حالی که بعد از توزین معلوم شود فقط 70 کیلو وزن داشتی. این میزان است که وزن هر شخص را معین می کند و میزان تشخیص علم هم، اهل فن آن علم هستند نه ادعاهای منم منم.

امینی جان، ما پیشنهاد شما (یادگیری مباحث عرفان و فلسفه در نزد یک استاد مسلم) را 25 سال پیش به خود پیشنهاد دادیم و نزد اهل فن و متخصصین آموزش دیدیم پس ما تحصیل کرده هستیم چه شما خوشتان بیاید چه نیاید؛ برای دیدن مدارک ما به حوزه علمیه مشهد مقدس و دفتر تبلیغات و ... مراجعه کنید.

شما هم به جای خود خوانی متون فلسفی، مثل ما پیش متخصص درس بگیرید تا دچار خطای در فهم و در نتیجه خود معیاری و خود بزرگ بینی نشوید.

امینی جان، ما خود را عقل کل نمی دانیم ولی بر اساس علم اندکی که داریم سعی کرده ایم وظیفه خود در اصلاح دیگران را هم انجام داده باشیم لذا مجبوریم خطاهای مدافعان فلسفه و عرفان را تذکر دهیم. ما دوست داشتیم این تذکرات، به طور خصوصی صورت گیرد ولی فعلا ما را مجبور به تذکر علنی کرده اند.

2-آقای امینی می نویسد:

"وبلاگ این حقیر ... که ارایه کننده جهان بینی مبتنی بر تعالیم اهلبیت عصمت و طهارت است"

تذکر: امینی جان، اول معنای اهل بیت روشن شود؛ مراد شما از اهل بیت کیست و چیست!؟ از نظر ما جهان بینی مبتنی بر تعالیم اهلبیت عصمت و طهارت در کتب کلامی و روایی و ... موجود است نه در مسلک فلاسفه و عرفای اصطلاحی که تعارض این دو با تعالیم اهلبیت عصمت و طهارت برای اهل فن اظهر من الشمس است. ما حداقل دو مورد از تعارض صددرصد این دو مسلک با تعالیم اهلبیت عصمت و طهارت را در وبلاگمان آورده ایم چرا آن دو را جواب علمی نمی دهید!!!؟؟؟ آیا با بزرگ کردن حاشیه ها و کاربرد خطابه به جای برهان سعی دارید از بحث علمی فرار کنید!!!؟؟؟ بحث "تشبیه در اصالت وجود" در حالی که متون دینی هر گونه تشبیهی را نفی می کنند، و بحث "تعارض ضرورت علی با اختیار" که اختیار اساس دینداری است در وبلاگ ما موجود است ما همچنان باز هم منتظر جواب، یا اعتراف به تعارض این دو با تعالیم اهلبیت عصمت و طهارت و جدا شدن شما از مسلک فلسفی و عرفان اصطلاحی خواهیم ماند.

البته سکوت معنادار مدافعان فلسفه و عرفان، خود بهترین اقرار به عجز از جواب علمی به این موضوعات و اقرار به تعارض اصالت وجود (که یکی از پایه های اصلی وحدت وجود است) و قاعده ضرورت علی (که یکی از پایه های اصلی قول به قدم عالم و ... است) با متون شیعی است.

3- آقای امینی می نویسد:

"اما اینکه گفتند این حقیر به علماء حسن ظن دارم واقعا همینطور است و مکتب اهلبیت ع همین را به طالبان معرفت سفارش می کنند ... بد به حال آنان که سوء ظن به علماء دارند"

تذکر: امینی جان، ما نه تنها به علما بلکه طبق سفارش دین به تمام مسلمانان حسن ظن داریم البته تا زمانی که خود علنا به مطلبی اقرار و بلکه اصرار بر آن نکنند. وقتی استاد حسن زاده خود با کمال صراحت از وحدت وجود اطلاقی دفاع می کند شما با حرف گذاشتن دهان استاد می خواهید به کجا برسید!؟ ما به علما سوء ظن نداریم و بلکه به تمام مسلمین حسن ظن داریم ولی وقتی کسی به مطلبی اصرار کند و صریحا حرف خود را بیان کند یقین به جای حسن ظن خواهد نشست و ما یقین خود را با شک و ظن و حسن ظن و ... نخواهیم شکست.

اکثر کتب استاد حسن زاده در تبیین و ترویج و دفاع از وحدت وجود اطلاقی است؛ حال شما می خواهید ما بگوییم استاد از وحدت وجود اطلاقی دفاع نمی کند یا بگوییم این سخن (وحدت وجود اطلاقی) مطلبی حق است!!!؟؟؟

ما دو یقین داریم:

الف-استاد از وحدت وجود اطلاقی دفاع می کند

ب- وحدت وجود اطلاقی غیر برهانی و بلکه خردستیز و لذا باطل است

شما یکی از این دو یقین ما را باطل کنید.

4-آقای امینی می نویسد:

"ایشان توهین را مقدم بر دلیل خود کرده اند سزاوار بود ابتدا ادله خود را ذکر می کردند سپس توهین می کردند"

امینی جان، اول ابن که ما توهین نکردیم ادعای خود را طرح کردیم که خطای شما در فهم معنای تشکیک عامی است؛ شما عرفان وحدت وجودی خود را مبتنی بر "قول عرفا به تشکیک عامی" کرده اید پس ما هم باید صریحا نشان دهیم این ادعای شما نادرست است لذا صریحا ادعای "عدم ربط تشکیک عامی به عرفا" را طرح کردیم تا ابطال آن هم صریحا در دید همگان و شما قرار گیرد زیرا ادعا باید صریح و روشن باشد تا قابلیت فهم و اصلاح پیدا کند؛ و حتما می دانید ادعای صریح و روشن توهین نیست زیرا کل بحث وحدت وجود شما وابسته به این بحث است؛ و دوم این که تقدم ادعا بر دلیل هم روشن است اول ادعا باید معلوم شود تا دلیل اثبات آن در پی بیاید.

این ادعا هم برای تخریب نبوده است برای این بوده است که نشان دهیم که وحدت وجود اطلاقی (که استاد حسن زاده آملی از آن دفاع می کند) با این نوع تشکیک ادعایی آقای امینی (تشکیک عامی) سازش ندارد لذا یا فهم نادرستی از معنای تشکیک عامی وجود دارد یا حاصل طرحی نو است؛ و همچنین می خواستیم نشان دهیم آقای امینی پایه‌های متضادی را برای وحدت وجود برگزیده است که قابلیت جمع با یکدیگر را ندارند. ایشان از یک طرف ادعای عرفان شیعی را دارد و از طرف دیگر خود را از شاگردان و مدافعان استاد حسن زاده (که قایل به وحدت وجود اطلاقی است) می داند. وحدت وجود اطلاقی بر پایه تشبیه اصالت وجودی بالا آمده و به عینیت می رسد در حالی که متون شیعی به شدت از هر گونه تشبیهی نفی کرده اند؛ چگونه دو قول متناقض را جمع می کنید!!!؟؟؟ آیا راهی به جز تحریف معانی کلمات و... !!!؟؟؟

اما آقای امینی در جواب نوشت:

"در این نوشتار مشخص خواهیم که{کرد} که اصطلاح تشکیک عامی در بیانات استاد وارد شده است و ما قصد نداریم طرحی نو دراندازیم"

"آقای امینی و تشکیک عامی!؟ - بخش دوم بحث علمی" را در نوشتار بعدی بخوانید

طبق وعده‌ای که به آقای امینی داده بودیم بعد از بیان برخی مقدمات، بالاخره به مرحله بررسی نظر آقای امینی در موضوع وحدت وجود هم رسیدیم. در این نوشتار با استفاده از نوشته‌های وبلاگ ایشان و کلمات خودشان در مناظره‌ای که با آقای میلانی داشتند به بررسی و نقد نظر خواهیم پرداخت.

وحدت وجود در نگاه آقای امینی!؟

همانطور که در نوشتارهای قبلی گذشت وحدت وجود از کلمات مشترک است و معانی متفاوتی دارد برخی از آن معانی درست و برخی دیگر نادرست است؛ اما آقای امینی به کدام یک از معانی وحدت وجود دلبستگی دارد؟

با مراجعه به کلمات و وبلاگ ایشان به این مطالب برمی‌خوریم:

1-"... چون عرفا می‌گویند تشکیک عامی فلاسفه می‌گویند تشکیک خاصی..."     بخش اول مناظره دقیقه 20 به بعد

2-"... خلط نکنید بین تشکیک عامی که مال عرفاست و تشکیک خاصی که مال فلاسفه است..."    بخش دوم مناظره دقیقه 15 به بعد

3-" تشكيك از مباحث مهم علم شريف منطق است (البته استاد اعتقاد دارند كسي كه منطق مناسب با حكمت صدرايي را نخواند نمي تواند فلسه صدرايي را متوجه شود) بحث تشكيك در مباحث عامه وجود در فلسفه كه موضوعاتشان مساوي با محمولاتشان است نقش كليدي دارد تشكيك عامي در كنار تشكيك خاصي از اقسام تشكيك است با اين تفاوت كه در تشكيك خاصي امتياز در همان نحو اشتراك است ولي در تشكيك عامي امتياز در عوارض مشخصه است لذا بازگشت تشكيك عامي در واقع به تواطء است اما نه كامل يعني تفاوت در ناحيه عوارض مشخصه موجود است اين نحو تشكيك همان پايه و اساس وحدت وجود است"     بخش نظرات ياداشت قسمت اول مناظره

4-"استاد در 10 دقيقه اول يكي از مهمترين مباحث علم عرفان يعني تشكيك عامي را پرسيدند و آقاي ميلاني جواب ندادند بعد كه با اصرار استاد مواجه شدند اشتباه غلط دادند و گفتند تشكيك عامي تشكيكي است كه عوام مي فهمند حال شما خود قضاوت كنيد كسي كه ابتدايي ترين و مهمترين سوال عرفاني را بلد نيست بارها استاد را متهم به كفر كردند"    بخش نظرات ياداشت قسمت اول مناظره

5- "ابتدا اقسام وحدت وجود را از کلمات نوريه حضرت استاد حسن زاده بيان مي کنم سپس اقسام وحدت شخصيه توضيح مي دهم فاقول و الله المستعان

تفسير اول از وحدت وجود
اول آنكه مراد از وحدت، وحدت شخصيه باشد و مقصود اين باشد كه حضرت واجب بالذات شخص واحد منحصر به فرد در وجود است و براى وجود و مفهوم هستى مصداق ديگرى نيست و موجودات بسيار از سماء و ارض و جماد و نبات و حيوان و نفس و عقل كه در عالم امكان مشهود هستند همه خيالات همان واجب الوجود مي‌‏باشند و در واقع چيز ديگر نيستند مانند آب دريا كه به صورت موجهاى گوناگون از بزرگ و كوچك و بلند و پست برمى آيد و در حقيقت شخص آب دريا و موجهاى آن يك حقيقت و يك فرد آب بيش نيست بلى كثرت موجها و هم را به گمراهى و ضلال برده و انسان خيال مى‌كند موج غير از آب است‏.

اين تفسير غلط محض و بيهوده است زيرا كه علاوه بر اين كه اين معنى منافى صريح شرع انور و كفر است و مرجع آن به انكار واجب بالذات و نفى مقام شامخ احديت است مخالف با قواعد عقليه است و همه اوضاع مسلمه در علم حكمت را كه عليت حق و معلوليت ممكنات و حاجت ممكن به واجب و سائر اوضاع علمى را بر هم ريخته و اساس خداپرستى و بندگى را منهدم مى‏نمايد و هم مخالف با حس است زيرا كه بطور محسوس مي‌‏دانيم و مى‏‌بينيم كه براى هر نوعى خواص و آثارى است كه در نوع ديگر نيست حتى در گياه اثر يك گياه كه سم است هلاك نمودن است، و اثر گياه‏ ديگر ترياق و معالجه سم است، همين طور در معادن و انواع مختلفه حيوان و عجائب احوال مختلفه آنها پس چطور شخص عاقل مى‏تواند انكار كثرت وجودات را در واقع نمايد و همه را يك شخص بداند.

تفسير دوم از وحدت وجود
دوم آن كه مراد از وحدت، وحدت سنخيه است نه وحدت شخصيه به اين بيان كه مراتب وجودات از واجب گرفته تا به ضعيف ترين ممكنات مثل جسم و هيولى در سنخ اصل حقيقت وجود متحد هستند و تفاوت در بزرگى درجه وجود و شئون وجود از علم و قدرت و حيوه و كوچكى مرتبه دارند و بشدت و ضعف و نقص و كمال در بهره داشتن از سنخ وجود تمايز و جدائى از هم دارند اين معنى را در كتب حكماء الهيين هم اشتراك معنوى وجود گويند، و هم وحدت سنخيه وجود خوانند و مشهور اين است كه طريقه فهلويين از حكماء عجم همين معنى بوده است و اين معنى چندان دور از قبول نيست و منافى امرى هم نيست بلكه به اعتقاد اكثر محققين بدون اين مبنى صدور معلول از علت ممكن نيست‏.

تفسير سوم از وحدت وجود
سوم آن كه مراد وحدت شخصيه وجود است ليكن نه مثل معنى اول كه كثرت وجودات و حقائق ممكنات را باطل و بيهوده بداند بلكه در عين اين كه وجود را واحد بالشخص دانسته كثرت و تعدد و اختلاف انواع و آثار آنان را هم محفوظ دانسته‏اند و گويند اين وحدت از غايت وسعت و احاطت منافات با كثرت واقعيه ندارد كه وحدت در عين كثرت و كثرت در عين وحدت مى‏باشد و تمثيل كنند اين معنى را به نفس ناطقه انسان كه واحد شخصى است زيرا كه مسلما هر فردى يك شخص بيش نيست و ليكن در عين حال با قواى نفس از ظاهره و باطنه از مشاعر و مدارك و از قواى طبيعيه از هاضمه و ناميه و مولده متحد مى‏باشد كه نفس عين قواى خود و قوى عين نفس ناطقه هستند و اين معنى را حكيم نحرير الهى صدرالدين محمد شيرازى در مبحث علت و معلول از اسفار اختيار نموده و مخصوصا متعرض ابطال معنى اول غلط وحدت وجود كه ذكر نموديم گرديده است‏.

مقصود اين است كه صاحب اين قول يعنى معنى سوم از وحدت وجود بطوريكه دانسته شد عقيده دارد كه اين معنى صحيح و مطابق برهان و ذوق‏ است و منافى امرى نيست و العلم عندالله سبحانه‏

تفسير چهارم از وحدت وجود
تفسير چهارم آن كه مراد از وحدت وجود، وحدت در نظر مردم آگاه و بيدار است كه از خوابگاه طبيعت و نفس و هوى بيدار شده به عوالم كثرت و تعينات بيشمار عالم امكان وقعى نگذارده اعتنائى ندارد توضيح اين معنى آنست كه بدون شبهه و ترديد كثرت و تعدد و اختلاف انواع و اصناف و افراد را همه مى‌‏دانيم و مى‌بينيم و از طرفى هم حضرت حق عز اسمه در ايجاد و تكوين ممكنات مختلفه به علم و قدرت و اراده و حيوه ظهور در همين انواع ممكنات فرموده و تجلى نموده تجلى متكلم فصيح و بليغ در كلام و سخن خود كه در نهايت فصاحت و بلاغت اداء نمايد و مانند كسى كه نشسته و چندين قسم آئينه در اطراف خود نهاده و در همه آنها ظهور نموده است و ليكن آيينه ها در جنس مختلف باشند و هر كدام صورت شخص را به نوعى از كوچكى و بزرگى و صفاء و كدرت ظاهر نمايند، پس آنچه از متكلم در كلام خود و از شخص در آئينه هويدا است ظهور او است نه وجود او و نه حلول در آئينه و نه اتحاد با آئينه‏ و اين هم بديهى است كه هر گاه شخص ديگرى به اين مظاهر و مرائى مختلفه نظر نمايد هم صورت شخص اول را مختلف در آئينه مى‌‏بيند و هم جنس و شكل و مقدار آئينه را مى‏‌بيند حال اگر از غايت علاقه و توجه به صاحب صورتهاى مختلفه از اين همه صور مختلفه فقط توجه تام به اصل صاحب آنها معطوف شد و كوچكى و بزرگى صور كه مناط اختلاف و كثرت بودند به نظر نيامد و جسم و شكل آينه هم در نظر نمودار نگرديد و از تمام خصوصيات سخن و كلام از لطافت و بلاغت و فصاحت آن فقط قدرت گوينده و لطافت روح و ذوق طرح ريزى سخن را ديد و از جميع صور متعدده مرائى و آئينه ها همان شخص عاكس را مشاهده نمود اين معنى را وحدت وجود در نظر و فناء فى الصوره گويند."    بخش نظرات ياداشت جلسه پنجم و ششم شرح کتاب سرح العيون

6- این وبلاگ در بخش دیگری می‌نویسد:

"برادرم آقاي ناصر باتوجه به مباحث ارايه شده مشخص مي شود بحث در قسم سوم و چهارم است در واقع وحدت شخصي مورد توجه مکتب صدرالمتالهين (رضوان الله تعالي عليه) و عرفاء در اصل تشيک مشرکند و تفاوت در عامي و يا خاصي بودن تشکيک است يعني ايشان قائل به تشکيک خاصي و عرفاء قائل به تشکيک عامي هستند توضيح تشکيک خاصي و عامي همان است که استاد در قسمت سوم و چهارم از اقسام وحدت وجود فرمودند طلب کنيد در واقع نوع چهارم نيز وحدت شخصيه است و لو اينکه نام آن فناء در مرآت است فتبصر از اين ساده تر نمي توان وحدت شخصيه را توضيح داد جهت روشنتر شدن بحث به کتاب عبوديت ما مراجعه فرماييد موفق باشيد"        بخش نظرات ياداشت جلسه پنجم و ششم شرح کتاب سرح العيون

بررسی و نقد وحدت وجود در نگاه آقای امینی

1-آقای امینی ظاهرا ادعای شاگردی استاد حسن زاده را دارد ولی آنچه از مطالب وبلاگ و مناظره بر می‌آید ایشان نه تنها هنوز درک درستی از نظر استاد حسن زاده ندارد (نظر استاد حسن زاده در کتاب‌های متعدد بخصوص ممد الهمم ایشان به وضوح آمده است و ما هم در نوشتار قبلی برخی تصریحات ایشان را آوردیم) بلکه حتی از الفاظ به کار برده در مناظره درک صحیحی ندارد.

آقای امینی با عوض کردن معنای کلمات، یا ضعف علمی شدید خود را نمایان می‌کند یا این که سعی دارد طرحی نو دراندازد و آن را به اسم عرفای وحدت وجودی تمام کند؛ و هر دو این روش‌ها در نظر اهل تحقیق کاری ناپسند است. به نظر می‌رسد ایشان بر اساس حسن ظنی که به اساتید عرفان دارد سعی کرده است برای خود یک عرفان جدید ولی با پایه‌های صحیح سامان دهد و آن را هم به استاد حسن زاده منسوب کند.

2- گذشت که آقای امینی می‌گوید:

"... چون عرفا می‌گویند تشکیک عامی فلاسفه می‌گویند تشکیک خاصی..."

و "... خلط نکنید بین تشکیک عامی که مال عرفاست و تشکیک خاصی که مال فلاسفه است..."

سوال: آیا آقای امینی معنای تشکیک عامی را نمی‌داند و آن را به عرفا منتسب می‌کند!؟ یا این که معنای آن را می‌داند ولی سعی دارد معنای آن را عوض کند!؟

توجه: کسانی که مختصری در وادی این مباحث وارد شده‌اند به خوبی می‌دانند که تشکیک عامی هرگز به عرفا ربطی ندارد به برخی نوشته‌ها در این مورد توجه شود:

الف- فرهنگ معارف اسلامى    ج‏1  ص  527 

تَشْكيكِ خاصّ‏

- (اصطلاح فلسفى) تشكيك را در موردى خاصى ميگويند كه ما به الاختلاف در آن عين ما به الاتحاد باشد و اختلاف در مراتب ذات باشد نه بامور زائده بر ذات.

تَشْكيك عامى‏

- (اصطلاح فلسفى) تشكيك را در موردى عامى گويند كه ما به الاختلاف در آن غير ما به الاتحاد باشد و در حقيقت تشكيك بامور زائد بر ذات باشد از قبيل عوارض و قوابل.

ب- درباره اينكه راز اختلاف در صدق مفاهيم مشكك چيست و اينكه آيا مفاهيم ماهوى هم بالذات قابل تشكيك هستند يا نه و اصولا چند نوع تشكيك وجود دارد بحثهايى انجام گرفته است و قائلين به اصالت ماهيت چند نوع تشكيك از قبيل تشكيك در كم و زيادى مانند طول را در كميتها و تشكيك در ضعف و شدت مانند رنگ را در كيفيتها پذيرفته‏اند ولى قائلين به اصالت وجود تشكيك در ماهيت را بالعرض مى‏دانند و مرجع اين اختلافات را اختلاف در وجود معرفى مى‏كنند.

افزون بر اين مرحوم صدر المتالهين و پيروان حكمت متعاليه اينگونه تشكيكات را تشكيك عامى مى‏نامند و براى حقيقت عينى وجود تشكيك ديگرى قائل هستند كه آن را تشكيك خاصى مى‏خوانند و ويژگى آن اين است كه دو مصداق وجود مستقل از يكديگر نباشند بلكه يكى از مراتب ديگرى به شمار آيد بعضى ديگر از عارف مشربان اقسام ديگرى را نيز براى تشكيك در وجود ذكر كرده‏اند كه نيازى به بيان آنها نيست

آموزش‏فلسفه، چاپ 1366، ج‏1، ص 322    

آموزش‏فلسفه، چاپ 1378، ج‏1، ص 368 

ج- ... تشکیک عامی است که مشاء بدان رفته‌اند ...    وحدت از دیدگاه عارف و حکیم، چاپ 1383 ، ص 62

د- تشکیک عامی تشکیک در کم و کیف است ولی تشکیک خاصی تشکیک در حقیقت عین وجود است     اصطلاحات فلسفی و تفاوت آن‌ها با یکدیگر، چاپ سال 1381، ص 76

3- آقای امینی از یک طرف ادعای عرفان شیعی را دارد و از طرف دیگر ادعای عرفان وحدت وجودی دارد.

سوالات:

الف- آیا آقای امینی می‌داند که عرفان وحدت وجود اطلاقی بر اساس اصالت وجود شکل می‌گیرد!؟

ب- آیا آقای امینی می‌داند که اصالت وجود ملازم با تشبیه است ولی متون شیعی از تشبیه نهی اکید کرده‌اند!؟

ج- آیا همین اطلاعات کم موجب نشده است که ایشان با تحریف کلمات، سعی در جمع بین این دو مسلک متناقض بنماید!؟

4- آنچه را آقای امینی در اقسام وحدت وجود از کلمات استاد حسن زاده بيان کرده است کلام علامه رفيعى قزوينى است (نه کلام خود ایشان) که در کتاب وحدت از دیدگاه عارف و حکیم، (ص 37) آمده است و اول آن چنین است:

"در اين وجيزه به نقل مقالتى بفارسى از حضرت استادم علامه متاله آيه الله حاج ميرزا سيد ابوالحسن رفيعى قزوينى رفع‏ الله تعالى درجاته كه مخطوط آن در نزد نويسنده محفوظ است مزيدا للاستبصار تبرك می‌‏جوييم:

سخن در بيان مراد از وحدت وجود به قلم حكيم متاله آيه الله رفيعى قزوینی (قدس سره)..."

توجه: در رابطه با کلام علامه رفيعى قزوينى مباحث دقیقی وجود دارد که در صورت لزوم وارد خواهیم شد.

سوال: آیا آقای امینی نظر چهارم در کلام علامه رفيعى قزوينى را به عنوان معنای وحدت وجود قبول دارد؟ یا معانی دیگر از وحدت وجود را (که ما در نوشتارهای قبلی بیان کردیم) قبول دارد؟

خلاصه: آقای امینی از چه معنایی از وحدت وجود دفاع می‌کند و آن را عرفان شیعی می‌نامد؟؟؟

سخن پایانی:

ادامه بحث با آقای امینی مبتنی بر اتخاذ مبناست لذا ما منتظر جواب ایشان خواهیم ماند تا تصریح به موضع خود کند تا بحث به صورت کاملا علمی پیش برده شود و خطاهای ذهنی متعدد ایشان و وحدت وجود اطلاقی‌ها نشان داده شود.

توجه: آقای امینی قبلا آمادگی خود برای مناظره را اعلام کرده بودند ولی به عللی با رفتارهای نامتعارف وبلاگ‌شان نشان دادند که اهل مشاجره و مجادله هستند نه بحث علمی؛ لذا ما ضمن انتشار نوشتاری به نام "مناظره یا مشاجره!؟" تصمیم خود برای مناظره کتبی اینترنتی را اعلام کردیم و حال بعد از انتشار مقدمات لازم برای ورود به بحث، طبق وعده به مناظره کتبی وارد شده‌ایم. اگر آقای امینی به مطالب ما جواب دهند بحث ادامه پیدا خواهد کرد والا فلا. دلیل آن هم واضح است یا آقای امینی بعد از تذکرات ما متوجه اشکالات خود شده و آن‌ها را اصلاح خواهد کرد که مطلوب ماست؛ والا باید برای ادامه مباحث موضع دقیق خود را اعلام کند تا بحث‌ها بر اساس مبنای ایشان به صورت کاملا علمی پیش برود.

تذکر: اگر آقای امینی از بازی دادن دیگران دست بردارد و بخواهد شماره تلفن را اعلام کند و مناظره حضوری برگزار شود، باز هم ما باید مطمئن شویم که ایشان از نظر علمی شانیت لازم را داراست؛ کلمات قبلی ایشان نشان از ضعف شدید علمی دارد و این نشان از عدم شانیت برای ورود به بحث‌های کاملا تخصصی است؛ مگر این که گذشته‌ها اصلاح شود.

‏ وحدت وجود نظریه‌ای خردستیز 2 – توصیف 5

وحدت وجود در کتاب ممد الهمم

کتاب ممد الهمم (ص 38) می‌نویسد:

"بحثى در وحدت وجود

حال گفتارى چند از اساتيد فن در بيان وحدت وجود مى‏آوريم كه هم در توضيح آن چه گذشته است و هم براى مباحث آتيه جدا مفيد و لازم است، پس گوييم:

آن چه جهان را فرا گرفته نيست مگر وجود و به مثل، همان طور كه در مبحث علم فرمودند چون علم تعلق به معلوم گيرد خداى را عليم گويند و چون تعلق به مراد گيرد مريدش خوانند و چون تعلق به مبصر گيرد بصيرش خوانند و چون تعلق به مسموع گيرد سميعش خوانند و همچنين در ديگر صفات، كه يك صفت بيش نباشد و متعلقاتش بسيار است. همچنين است در اين مبحث كه گوييم به قول عارفى:

         مشو أحول، مسمى جز يكى نيست             اگر چه ما بسى اسماء نهاديم‏

 آرى:

         از كران أزلي تا به كران ابدى             درج در كسوت يك پيرهنش ساخته‏اند

 اينك براى تبيين مراد، گفتارى از نسفى در كشف الحقائق و سپس بيانى از حكيم سبزوارى در جامع الاسرار مى‏آوريم. نسفى گويد:

ما دام كه اسم خداى باقى است و اسم تو هم باقى است، بدين سبب اثبات وجود خداى مى‏كنيم و اثبات وجود خود هم مى‏كنيم و خدا را مى‏شناسى، خود را هم مى‏شناسى و در مقام شركى و از مقام وحدت دورى. اين معرفت و شناخت تو جز غرور و پندار نيست و اين سخن، تو را جز به مثالى معلوم نشود. مثلا تا دست عزيز، عزيز را اسمى مى‏داند و خود را هم اسمى مى‏داند بدين سبب عزيز را غير خود مى‏داند و خود را غير عزيز مى‏شناسد. عزيز را ندانسته است و خود را نشناخته كه اگر دست عزيز خود را دانسته بودى و عزيز را شناخته بودى بيقين بدانستى كه عزيز موجود است و بغير عزيز چيزى موجود نيست كه اگر دست عزيز را دو وجود باشد عزيز را دو وجود لازم آيد و اين محال است. زيرا وجود عزيز يكى بيش نيست و امكان ندارد كه دو باشد پس دست عزيز را بغير عزيز وجود نباشد. پس بنا بر اين اسم سر و اسم پاى و اسم دست و اسم روى و اسم جسم و اسم روح، اسماء مراتب عزيز باشند و عزيز اسم جامع باشد. اين چنين كه مراتب اسامى خود را دانستى، اسامى وجود را نيز همچنين مى‏دان كه «من عرف نفسه فقد عرف ربّه» كه «إنّ الله خلق آدم على صورته» بدان كه اگر كسى از موم صد چيز بسازد و به ضرورت صد شكل و صد اسم پيدا آيد و در هر شكلى چندين اسامى ديگر باشد (شكل شير ساختيم در شكل شير چندين اسم است مانند سر و گوش) اما عاقل داند كه بغير موم چيز ديگر موجود نيست و اين جمله اسامى كه پيدا آمده، اسامى موم است، كه موم بود كه به جهات مختلف و به اضافات و اعتبارات آمده است.

         به هر رنگى كه خواهى جامه مى‏پوش             كه من آن قد رعنا مى‏شناسم‏

 بدان كه خلق يك صفت است از صفات اين وجود و حيات يك صفت است از صفات اين وجود و علم يك صفت است از صفات اين وجود و ارادت و قدرت، و جمله صفات را اين چنين مى‏دان. و سماء يك صورت است از صور اين وجود و ارض يك صورت است از صور اين وجود و جماد يك صورت است از صور اين وجود و نبات و حيوان، و جمله صور را اين چنين مى‏دان و الله اسم مجموع است و جامع جمله صور و صفات اين وجود است.

اين است معنى لا اله الا الله و اين سخن، تو را جز به مثالى معلوم نشود. مثلا در من كه عزيزم، حيات يك صفت است از صفات من و سمع يك صفت‏ است از صفات من و بصر يك صفت است از صفات من و طب و حكمت و جمله صفات را اين چنين مى‏دان، و سر يك صورت است از صور من و پاى يك صورت است از صور من و روى و پشت و جمله صور را همچنين مى‏دان، و عزيز اسم مجموع است و جامع جمله صور و صفات من است. پس عزيز نيست الّا جمله. اين است معنى «إنّ الله تعالى خلق آدم على صورته» و اين است معنى «من عرف نفسه فقد عرف ربّه».

         حديث عاشقان اين بد سنايى             سخن كوتاه شد الله أكبر

 يافت آن كه يافت و نيافت آن كه نيافت بدان كه اگر اين وجود به چراغ نسبت كنند اين چراغ را مشكات از خود است و زجاجه از خود است و روغن از خود و نار از خود و اگر اين وجود را به درخت نسبت كنند اين درخت را زمين از خود است و آب از خود و آفتاب از خود و تخم از خود و ميوه از خود است و مغز و باغبان و روغن از خود و خورنده از خود است و اگر اين وجود را به انسان تشبيه كنند اين انسان را قالب از خود است و روح از خود و عقل از خود و علم از خود و جبرئيل از خود و كتاب از خود و كلام از خود و رسول از خود و نبى از خود و امت از خود و اقرار از خود و انكار از خود است و عاشق و معشوق از خود و دوزخ از خود و بهشت از خود است و آن عزيز«1» از سرّ همين نظر گفته:

         جهان را بلندىّ و پستى تويى             ندانم چه‏اى هر چه هستى تويى«2»

 اما كلام مرحوم سبزوارى:

         داد جارويى به دستم آن نگار             گفت از اين دريا برانگيزان غبار

 مراد از جارو «لا» ى نافيه است. (سنايى گويد: لا، نهنگى است كائنات آشام) در لا اله الا الله، و نگار، اهل ذكر كه به طلاب حق ذكر مى‏دهند، شرط است كه از درياى وجود بلا تشبيه غبار امكان را بروبد كه امكان لا ضرورت است و موصوفش ماهيات و تعينات كه عدمى‏اند و مباد كه به وجودى بما هو موجود بر زند كه وجود از صقع وجوب است چه حيثيت امتناع، عدم است اين است‏ كه گويد:

         عارف حق شناس را بايد             كه به هر سو كه ديده بگشايد

             در حوائج خداى را بيند             جز شهود خداى نگزيند

 و اين است كه همه موجودات مدعى الوهيتند، همه در اثبات الوهيت الله مقهور است و اينكه بعض عرفا گفته‏اند موجودى نيست كه پرستيده نشده باشد از براى مشركى و اختصاص ندارد به آفتاب يا آتش يا گوساله سامرى و غيرها كاذب نيست مصدق اين معنى اين است كه خود پرست بدتر است از بت پرست و خود پرستان و تعين پرستان بى‏شمارند أَ أَرْبابٌ مُتَفَرِّقُونَ خَيْرٌ أَمِ الله الْواحِدُ الْقَهَّارُ (يوسف: 39)."